Piłkarski mundial 2018 - Kaliningrad

Kaliningrad to jedno z tych miast, które wywołują szczególne „mundialowe” emocje. Umiejscowiony w nim stadion jest położony najbliżej Polski ze wszystkich aren piłkarskich MŚ w 2018. Kaliningrad leży na półwyspie Sambijskim (półwysep Kaliningradzki) u ujścia Pregoły do Zalewu Wiślanego (Morze Bałtyckie). 
Założone przez Krzyżaków w drugiej połowie XIII wieku, do 1946 roku noszące nazwę Königsberg, miasto wywołuje emocje nie tylko piłkarskie i nie tylko wśród Polaków, którzy chętnie nazywają je Królewcem − kolejna historyczna nazwa Kaliningradu – przywołując w ten sposób jego, ongiś stolicy Prus Książęcych, lenna Królestwa Polskiego, więź z polskim dziedzictwem kulturowym. Liczący (początek 2018) 475 056 mieszkańców Kaliningrad wzbudza też emocje geopolityczne jako stolica graniczącego z Litwą i Polską najmniejszego i najbardziej wysuniętego na Zachód obwodu autonomicznego Rosji (obwód kaliningradzki), który, z perspektywy Rosji, jest (pół)eksklawą a z perspektywy unijnej − (pół)enklawą. Prowadzone przez ekspertów spory o strategię rozwojową otwartego w 1991 na współpracę międzynarodową Kaliningradu (i całego obwodu − w czasach radzieckich mającego charakter zamknięty i zmilitaryzowany), krążąc wokół jego przenośnych i projektujących określeń („Hongkong Bałtyku”, „Las Vegas północy”, „rosyjskie wrota do Europy”) i odwołując się do budzącej kontrowersje alternatywy: "Hongkong czy baza wojskowa" − mają za temat głównie ideę rozbrojenia i gospodarczo-kulturowej europeizacji. 
Kaliningrad wzbudza również emocje wśród samych jego mieszkańców, którzy w obliczu złożonej historii miasta i specyfiki jego geopolitycznego położenia stawiają pytania o własną tożsamość kulturową. Wśród odpowiedzi udzielanych przez kaliningradczyków odnotowuje się −  jako znamienne dla nich − deklaracje: „jesteśmy Euro-Rosjanami” − wyrażające identyfikację z Rosją i jednocześnie poczucie odrębności od jej reszty i bliskości z Europą. 
W toczonych przez kaliningradczyków dyskusjach identyfikacyjnych debatuje się nad kontrowersyjnymi reliktami radzieckiej przeszłości (np. nad nazwą miasta przechowującą pamięć Michaiła Kalinina, którego współodpowiedzialności za „zbrodnię katyńską” nie trzeba przypominać i w tym kontekście rozważa się też ideę powrotu do historycznej nazwy Königsberg; nad losem „Domu sowietów” − nie ukończonego betonowego wieżowca, który miał świadczyć o potędze władzy radzieckiej) i w historii miasta szuka się kulturowych symbolów jednoczących. Wśród tych najczęściej wskazywanych kaliningradczycy wyróżniają postać osiemnastowiecznego filozofa Immanuela Kanta: wagę („przewrót kopernikański w filozofii”) i uniwersalność jego myśli, szlachetność jego osobowości oraz zażyłą więź, łączącą go z miastem nad Pregołą. Więź ta obrosła w legendy, głoszące, iż Kant nigdy ze swego ukochanego miasta nie wyjeżdżał, a jeśli, to tylko jeden raz: do Gołdapi. Kant jednak swe miasto kilkakrotnie opuszczał − choć nie wtedy, kiedy gościł u siebie Nikołaja Karamzina, i też nie wtedy, kiedy podczas wojny siedmioletniej jako tymczasowy poddany Elżbiety Romanowej występował z wykładami przed zainteresowanymi nim oficerami rosyjskimi. Muzeum filozofa znajduje się w kulturowo ważnej dla Kaliningradu gotyckiej Katedrze MB i św. Wojciecha (wyspa Kanta), na której tyłach mieści się także Mauzoleum Kanta
Miasto Kanta kryje w sobie wiele innych, określających tożsamość jego mieszkańców, symboli kulturowo-religijnych, w tym: konsekrowaną w 2006 roku prawosławną świątynię Chrystusa Zbawiciela, neogotycką Bramę Królewską, gotycki kościół w Judytach, mieszczące się w Baszcie Dohna Muzeum Bursztynu (cennej dla regionu kopaliny – bogate złoża w okolicach Jantarnego), w którego zbiorach znajdują się unikatowe okazy, budzące estetyczne emocje nie tylko u koneserów „bałtyckiego złota”. 

Miasto stało się wreszcie plenerem dla kontrowersyjnego filmu "Uczeń" (Ученик), wyreżyserowanego przez budzącego nie mniejsze emocje od jego obrazów Kiriłła Sierebriennikowa

Właśnie estetyczne, jako towarzyszące piłkarskim, emocje powinien, w opinii niektórych polityków rosyjskich, wzbudzać Stadion Kaliningrad, zaprojektowany specjalnie na MŚ przez francuskie biuro architektoniczne, wybudowany na Wyspie Październikowej i mogący pomieścić 35 tysięcy kibiców. 
Na Stadionie Kaliningrad zostały już rozegrane dwa mecze fazy grupowej: Nigeria-Chorwacja (16 czerwca), Serbia-Szwajcaria (22 czerwca); w kolejnych spotkaniach zmierzą się: Hiszpania z Maroko (25 czerwca) i Anglia z Belgią (28 czerwca).
Zachęcamy do obejrzenia filmu reklamowego FIFA, ukazującego Kaliningrad - jedno z miast gospodarzy mistrzostw świata w piłce nożnej 2018: 
https://www.youtube.com/watch?v=DYDJEzWMhoo

Opracowała: Dr Lidia Macheta

Katedra Kultury Bizatyńsko-Prawosławnej